japon mutfağı ne demek?

Japon mutfağı, Japonya'ya özgü yemek pişirme tarzıdır. Japonya'nın geleneksel mutfağı (washoku), miso çorbası ve diğer yemekler ile pilav üzerine kuruludur ve mevsimlik malzemelere vurgu yapılmaktadır. Garnitürler genellikle balık, salamura sebze ve et suyunda pişirilmiş sebzelerden oluşur. Japonya bir ada ülkesi olduğundan dolayı balık ile diğer deniz ürünleri içeren yemeklere de çok sık rastlanmakta olup genellikle ızgara yapılır, ancak aynı zamanda saşimi veya suşi olarak çiğ olarak da servis edilir. Deniz ürünleri ve sebzeler de tempura olarak hafif bir hamurda kızartılır. Pirinç dışında, soba ve udon gibi erişteler de bir temel gıda maddesidir. Japonya'da ayrıca, oden adı verilen et suyunda balık ürünleri veya sukiyaki ve nikujagada sığır eti gibi birçok kaynatılmış yemek bulunur.

Japon mutfağının diğerlerine göre en önemli farkı yağ ve baharat kullanımının çok daha az olmasıdır. Kullanılan malzemelerin asıl tatlarını koruması için gayret gösterilir. Mümkün oldukça mevsim için tipik olan taze malzemeler kullanılır.

Genel olarak Japon mutfağı, diğer Doğu Asya ülkelerinin mutfaklarına benzer. Tarihsel olarak Çin mutfağından etkilenen Japon mutfağı, modern çağda Batı mutfaklarından da etkilenmeye açılmıştır. Ramen ve gyōza gibi yabancı yiyeceklerden, özellikle Çin yemeklerinden ilham alan yemekler ve ayrıca spagetti, köri ve hamburger gibi yiyecekler, Japon lezzetlerine ve malzemelerine uyarlanmıştır. Amerikan ve Meksika mutfak geleneklerinden etkilenen Okinawa mutfağının temel taco pirinci de dahil olmak üzere bazı bölgesel yemekler Japonya'da tanıdık hale geldi.¹ Geleneksel olarak, Japonlar Budizm'e bağlı kalmanın bir sonucu olarak etten kaçındı, ancak 1880'lerde Japonya'nın modernleşmesiyle birlikte tonkatsu ve yakiniku gibi et bazlı yemekler yaygınlaştı. O zamandan beri Japon mutfağı, özellikle suşi ve ramen gibi yiyecekler ile dünya çapında popüler hale geldi.

2013 yılında Japon mutfağı UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras Listesi'ne eklendi.²

Meşhur Japon yemekleri

Chanko-nabe ちゃんこ鍋, Nabe stiline göre. Sumo güreşçilerinin yedikleri yüksek protein içeren türlü.
Donburi 丼, Sebze, et veya başka içerikli pilav yemeği.
Gyōza 餃子, Et ile doldurulmuş Çin usulü hamur işi.
İshiyaki 石焼き
Karē カレー, Hintlerin körisinin Japon versiyonu.
Kushiage 串揚げ,
Maki 巻き, Pilav üstü Deniz-Otu Sarması.
Miso Çorbası 味噌汁, Sabah, öğlen ve akşam yemeklerinde yan yemek olarak gelir. Miso adı verilen, ezilmiş soya fasulyesi macununun sıcak su ile karıştırılması ile hazırlanır. İçine nori, yeşil soğan gibi tatlandırıcılar da konulabilir.
Nabe 鍋 veya O-Nabe, bir Japon türlüsü, yenilirken pişirilir.
Oden おでん, Türlü şekli.
Okonomiyaki お好み焼き, Lahanalı hamur işi.
Sashimi 刺身, Çiğ balık
Shabushabuしゃぶしゃぶ, Çok ince kesilmiş et dilimleri masanın üzerinde duran ve kaynayan bir suyun içine bir iki saniye tutulur ve yenir.
Sukiyakiすき焼き, Türlü
Sushi 寿司, Ekşi pilavlı çiğ balık ve sebze.
Takoyaki たこ焼き, Tako Japonca'da ahtapot anlamına gelir ve takoyaki ahtapot topları olarak bilinir. Takoyaki satıcıları Japonya da çok popülerdir. Takoyaki yapmak için özel takoyaki kızartma tavası kullanılır. Sulu hamur tavadaki çok küçük yuvarlak bölümlere dökülür.
Tempura 天麩羅, tempura hamuruna batırılmış bol yağda kızartılmış sebze ve deniz ürünü.
Teriyaki 照り焼き, şeker, mirin, soya sos ve sakenin kaynatılarak yapıldığı, ana yemeklerde kullanılan tatlı bir sostur.
Tonkatsu とんかつ, şeker pekmezi, su, tuz, domates ezmesi, damıtılmış sirke, havuç püresi, glikoz şurubu, elma püresi, karamel, mısır nişastası, karabiber, soğan tozu, sarımsak, meyan kökü, limon suyundan yapılan bir sostur ve genelde teppanyakilerde kullanılır.
Yakitori 焼き鳥, Tavuk ızgara.
Onigiri おにぎり, Pirinç topları. Etrafı nori ile kaplanır ve içinde umeboshi (Japon eriği turşusu), karides, tavuk, ton balığı, somon balığı vb. bulunur.

Makarna/erişte yemekleri

<table> <tbody> <tr class="odd"> <td><ul> <li><a href="Rāmen" title="wikilink">Rāmen</a>　ラーメン, Erişte Çorbası</li> <li><a href="Soba_(Nudeln)" title="wikilink">Soba</a>　蕎麦, Buğday Makarnası</li> </ul></td> <td></td> <td><ul> <li><a href="Udon" title="wikilink">Udon</a> 饂飩, kalın Makarnalar</li> <li><a href="Somen" title="wikilink">Somen</a>　素麺, meşhur <a href="Matsuyama" title="wikilink">Matsuyama</a> Makarnası</li> </ul></td> <td></td> <td><ul> <li><a href="Yakisoba" title="wikilink">Yakisoba</a> 焼き蕎麦, kızartılmış Makarna</li> </ul></td> </tr> </tbody> </table>

Balık yemekleri

Fugu 河豚 ya da 鰒 çok zehirli bir Balık türüdür. Sadece çok usta aşçılar pişirebilir. Balığın çok ince olan zehirli damarlarının tek tek çıkarılması gerekir. Bir Fugu yemeğinin fiyatı bu yüzden 300-500 Dolar arasıdır.
Surimi すり身 Yengeç eti imitasyonu.
Takabe　Izu-Adalarında yenilen bir balık
Unagi 鰻 (うなぎ), Yılan Balığı

Diğer yemekler

<table> <tbody> <tr class="odd"> <td><ul> <li><a href="Daşi" title="wikilink">Dashi</a>　出汁, Deniz Otundan yapılan bir Balık Çorbası.</li> <li><a href="Kobe-Sığırı" title="wikilink">Kobe-Sığırı</a> ve <a href="Matsuzaka-Sığırı" title="wikilink">Matsuzaka-Sığırı</a>, Eti çok lezzetli olan özel yetiştirilmiş sığır türleri.</li> <li><a href="Miso" title="wikilink">Miso</a>　味噌, ezilmiş <a href="Soya" title="wikilink">Soya</a> macunu.</li> <li><a href="Şiitake" title="wikilink">Shiitake</a>　椎茸, Mantar cinsi.</li> </ul></td> <td></td> <td><ul> <li><a href="Soba" title="wikilink">Soba</a> 蕎麦 çok ince kesilmiş açık renkli erişte çeşididir.</li> <li><a href="Suimono" title="wikilink">Suimono</a>　吸い物, bir türlü türü.</li> <li><a href="Tofu" title="wikilink">Tofu</a> 豆腐, "Soya-Peyniri"</li> <li><a href="Yuba" title="wikilink">Yuba</a>　湯葉, Soya sütünün kaymağı.</li> </ul></td> </tr> </tbody> </table>

Yemeğin yanında sunulan ek gıdalar (Okashi), tatlılar ve Omiage

<table> <tbody> <tr class="odd"> <td><ul> <li><a href="Arare" title="wikilink">Arare</a> あられ</li> <li><a href="Dango" title="wikilink">Dango</a> 団子, Pilav Topcukları</li> <li><a href="Mochi" title="wikilink">Mochi</a> 餅, ezilmiş Pilav Macunu</li> </ul></td> <td></td> <td><ul> <li><a href="Natto" title="wikilink">Natto</a> 納豆, ekşitilmiş Soya Fasulyeleri</li> <li><a href="Onigiri" title="wikilink">Nigiri</a> お握り, baharatlı Pilav topcukları</li> <li><a href="Senbei" title="wikilink">Senbei</a> 煎餅, Pirinçten yapılmış kurabiyeler</li> </ul></td> <td></td> <td><ul> <li><a href="Taiyaki" title="wikilink">Taiyaki</a> たいやき, içli hamuriçi</li> <li><a href="Tsukemono" title="wikilink">Tsukemono</a> 漬物, Turşu</li> <li><a href="Yokan" title="wikilink">Yokan</a>　羊羹, Adzuki-Fasulyeleriyle yapılan bir tatlı.</li> </ul></td> </tr> </tbody> </table>

Baharatlar

<table> <tbody> <tr class="odd"> <td><ul> <li><a href="Mirin" title="wikilink">Mirin</a> 味醂 "Pirinç Şarabı"</li> <li><a href="Miso" title="wikilink">Miso</a> 味噌 (Soya Macunu)</li> <li><a href="Nori" title="wikilink">Nori</a> 海苔 roll sushi yapımında sarmak amacıyla kullanılan çok ince yaprak halinde deniz yosunu.</li> </ul></td> <td></td> <td><ul> <li><a href="Perilla" title="wikilink">Perilla</a></li> <li><a href="Szechuanpfeffer" title="wikilink">Sanshō</a> 山椒 Japon Biberi</li> <li><a href="Wasabi" title="wikilink">Wasabi</a> 山葵 yaban turpu</li> <li><a href="Su_Biberi" title="wikilink">Su Biberi</a></li> </ul></td> <td></td> <td><ul> <li><a href="Soya_Sosu" title="wikilink">Soya Sosu</a> 醤油 Shoyu</li> <li><a href="Wakame" title="wikilink">Wakame</a> 若布、和布 genelde salatalarda ve çorbalarda kullanılan bir çeşit deniz yosunu.</li> </ul></td> </tr> </tbody> </table>

İçecekler

<table> <tbody> <tr class="odd"> <td><ul> <li><a href="Yeşil_Çay" title="wikilink">Yeşil Çay</a> 緑茶 (Ryoku-cha)</li> <li><a href="Sen-cha" title="wikilink">Sen-cha</a> 煎茶 Japon Çayı</li> <li><a href="Mac-cha" title="wikilink">Mac-cha</a> 抹茶 Japon Çayı</li> <li><a href="Ban-cha" title="wikilink">Ban-cha</a> 番茶 Japon Çayı</li> <li><a href="Genmai-ça" title="wikilink">Genmai-cha</a> 玄米茶 Japon Çayı</li> <li><a href="Hōji-ça" title="wikilink">Hōji-cha</a> ほうじ茶 Japon Çayı</li> <li><a href="Mugi-ça" title="wikilink">Mugi-cha</a> 麦茶 Japon Arpa Çayı</li> <li><a href="Wūlon-ça" title="wikilink">Wūlon-cha</a> ウーロン茶 Çin Çayı</li> </ul></td> <td></td> <td><ul> <li><a href="Asahi_(Bira)" title="wikilink">Asahi (Bira)</a> "アサヒ"</li> <li><a href="Kirin_(Bira)" title="wikilink">Kirin (Bira)</a> "キリン"</li> <li><a href="Sapporo_(Bira)" title="wikilink">Sapporo (Bira)</a> "サッポロ" <ul> <li><a href="Yebisu_(Bira)" title="wikilink">Yebisu (Bira)</a> "ヱビス"</li> </ul></li> <li><a href="Suntori_(Bira)" title="wikilink">Suntori (Bira)</a> "サントリー"</li> <li><a href="Orion_(Bira)" title="wikilink">Orion (Bira)</a> "オリオン"</li> </ul></td> <td></td> <td><ul> <li><a href="Mizuwari" title="wikilink">Mizuwari</a> 水割り</li> <li><a href="Sake" title="wikilink">Sake</a>　お酒 Pirinç Şarabı</li> <li><a href="Hoppy" title="wikilink">Hoppy</a> ホッピー Bira aromalı içki</li> <li><a href="Happo-shu" title="wikilink">Happo-shu</a> 発泡酒</li> <li><a href="Şōçū" title="wikilink">Shochū</a>　焼酎 İçki</li> <li><a href="Umeşu" title="wikilink">Umeshu</a> 梅酒 İçki</li> </ul></td> <td></td> <td><ul> <li><a href="Calpis" title="wikilink">Calpis</a> (Calpico) カルピス</li> </ul></td> </tr> </tbody> </table>

Japon restoran şekilleri

<table> <tbody> <tr class="odd"> <td><ul> <li><a href="Çūka_Ryōri-ya" title="wikilink">Chūka Ryōri-ya</a> 中華料理屋 Çin Restoranı usulunden</li> <li><a href="Curry_Shop" title="wikilink">Curry Shop</a> カレー・ショップ</li> <li>Family Restoran ファミリー・レストラン</li> <li>Özel izinli Fugu (çok zehirli bir Balık)- Restoranı</li> <li><a href="İzakaya" title="wikilink">İzakaya</a> 居酒屋 Mezeli Meyhane</li> <li><a href="Kaiten-zuşi" title="wikilink">Kaiten-sushi</a> 回転寿司 Sushi-Restoranı (sushiler yürüyen bir banttan geçiyor)</li> <li><a href="Kissaten" title="wikilink">Kissaten</a> 喫茶店 Café</li> <li><a href="Nomiya" title="wikilink">Nomiya</a> 飲み屋 Meyhane</li> <li><a href="Okonomiyaki-ya" title="wikilink">Okonomiyaki-ya</a> お好み焼屋 Burada yemekler müşterinin masasının yanında yapılıyor.</li> <li><a href="Rāmen-ya" title="wikilink">Rāmen-ya</a> ラーメン屋 Makarna Çorbası dükkânı</li> <li><a href="Robatayaki" title="wikilink">Robatayaki</a> 炉辺焼き</li> </ul></td> <td></td> <td><ul> <li><a href="Ryōtei" title="wikilink">Ryōtei</a> 料亭</li> <li><a href="Şabu-Şabu-Restoranı" title="wikilink">Shabu-Shabu-Restoranı</a> しゃぶしゃぶ</li> <li><a href="Şokudō" title="wikilink">Shokudō</a> Kantin 食堂</li> <li><a href="Soba-ya" title="wikilink">Soba-ya</a> 蕎麦屋 <a href="Soba" title="wikilink">Soba</a>-Makarnası Dükkânı</li> <li><a href="Suşi-ya" title="wikilink">Sushi-ya</a> 寿司屋 (Sushi ve Sashimi)</li> <li><a href="Tempura-ya" title="wikilink">Tempura-ya</a> 天婦羅屋 ya da 天麩羅屋</li> <li><a href="Teppanyaki" title="wikilink">Teppanyaki</a> 鉄板焼</li> <li><a href="Yakiniku-ya" title="wikilink">Yakiniku-ya</a> 焼肉屋 Burada Kore Mutfağı usulu ızgaralar yapılır.</li> <li><a href="Yakitori-ya" title="wikilink">Yakitori-ya</a> 焼鳥屋 Tavuk Şiş Kebabı yapılır.</li> <li><a href="Yoşoku-ya" title="wikilink">Yoshoku-ya</a> 洋食屋</li> </ul></td> </tr> </tbody> </table>

Kaynakça

Konuyla ilgili yayınlar

Francks, Penelope. "Diet and the comparison of living standards across the Great Divergence: Japanese food history in an English mirror." Journal of Global History 14.1 (2019): 3-21.